Avrupa ülkelerinde yaşayan, anne veya babasını kaybeden, yurtdışı borçlanması yaparak veya sözleşme yoluyla aylık bağlatanların çeyiz parası hakkı da var. Bu sadece SSK değil BAĞ-KUR ve Emekli Sandığı'ndan yetim aylığı alanları da kapsıyor.
ÖLÜM AYLIĞINDAN FAYDALANMA
Sigortalının veya sürekli iş göremezlik geliri ile malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı almakta olanların ölümü halinde, eş, çocuk, ana veya babaya aylık bağlanabilir. Yurtdışında bulunan Avrupalı Türklerin eş, çocuk, anne ve babaları da bu haktan faydalanabilmekte. Hem sosyal güvenlik sözleşmelerine göre hizmet birleştirilerek veya yurtdışı borçlanma yoluyla da dul ve yetim aylığı alınabilmekte. Yurtdışı borçlanma yoluyla hak kazanmada kişinin vefat tarihi ödenecek borç bedelini belirlediğini de unutmayalım.
YETİM AYLIĞI ŞARTI NEDİR?
Ölen sigortalıların kız çocuklarına aylık bağlanabilmesi için, çalışmama veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olması şartı dışında yaşları ne olursa olsun evli olmaması, evli olmakla birlikte sonradan boşanması veya dul kalması şarttı aranır. Kız çocukların hak sahibi olma şartları içerisinde belli yaşlara kadar öğrenci olma koşulları aranmamaktadır. Eşinden boşandığı halde, boşandığı eşiyle fiilen birlikte yaşadığı tespit edilen kız çocuklarının ise ölüm aylıkları kesilir. Emekli Sandığı mevzuatında bu konuda istisnai bir uygulama olduğunu unutmayalım. Ölüm aylığı bağlanmasında evlilik bağı içinde doğan çocuklar hak sahibi sayılır. Diğer taraftan, Türk Medeni Kanunu'na göre sigortalı tarafından evlat edinilmiş, tanınmış veya nesebi düzeltilmiş yahut babalığı hükme bağlanmış çocukların da hak sahibi niteliğini kazanma yönünden evlilik bağı içinde doğan çocuklardan hiçbir farkları bulunmamaktadır.
SGK'NIN AYLIK BAĞLAMA ŞARTLARI
Hizmet akdi ile çalışan SSK'lı (4-a) sigortalılarının sigortalılık süresi koşulu aranmaksızın en az 1800 gün prim ödeme gün sayısının bulunması gerekir. Bu koşulun dışında, diğer bir seçenek olarak gerek ölen sigortalının yaptığı, gerekse hak sahiplerince yapılan tüm borçlanmalar dışında en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup en az 900 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olanların geride kalan hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanmaktadır. BAĞ-KUR statüsünde ise kişinin vefat tarihine göre 1080 gün veya 1800 günden emekli olmasına vesile oluşturur.
KIZ ÇOCUKLARINA EVLENME ÖDENEĞİ
Evlenmeleri nedeniyle, gelir ve aylıkları kesilmesi gereken kız çocuklarına talepte bulunmaları halinde almakta oldukları gelir ve aylıklarının iki yıllık tutarı bir defaya mahsus olmak üzere evlenme ödeneği olarak peşin ödenir. Bu uygulamadan yurtdışında bulunan ve yetim aylığı alanlar talep halinde yararlanabilmektedir.
01.10.2008 tarihinden önce sadece SSK ve Emekli Sandığı'ndan yetim aylığı alan kız çocuklarımıza evlenmeleri halinde evlenme yardımı (çeyiz parası) ödenirken artık Bağ-Kur kapsamında olan yetim kız çocuklarına da evlenmeleri halinde aldıkları aylıkların 24 katı tutarında evlenme yardımı yapılması hüküm altına alındı. Emekli Sandığı mevzuatında ise dul için de çeyiz parası verilmesinin yolunun açıldığını görmekteyiz. Burada unutulmaması gereken en önemli husus çeyiz parası süresinden önce boşanan kişilere 24 ay süre bitmeden tekrar yetim aylığı başlatılmaz.
İKİ ÜLKEDEN AYLIK ALABİLİR MİYİM?
Yaşar / ALMANYA
1980 yılı Ağustos ayında Almanya'da doğdum ve 2002'den buyana Alman vatandaşıyım. Almanya'da sigorta girişim Ekim 1999. Askerlik yapmadım.
2016 yılından itibaren Türkiye'de ikamet etmekteyim. SGK girişi Ekim- 2017. Halen çalışmaktayım. Dışarıdan ödeme yapabilir miyim? Hem Almanya hem Türkiye'den emekli olabilir miyim? Kaç yaşında emekli olurum?
Almanya'da Türk vatandaşı olarak çalışılmış süreleri borçlanabilir, ister 7000 günden 60 yaşında veya 25 yıl 4500 günden 60 yaşında emekli olabilirsiniz. Sosyal güvenlik sözleşmelerin gereği olarak kişiler iki ülkeden de aylık alabilir. Tabi ki her ülke koşulu oluştuğu taktirde.
KİMLER YURTDIŞI BORÇLANMA YAPABİLİR?
Durak / ALMANYA
Kardeşim Mart 1978 Almanya doğumlu. 1994 Almanya'da sigorta girişi var. 1996 yılından itibaren Türkiye'de yaşıyor. Türkiye'de SSK statüsünde 4800 günü var. Yurtdışı borçlanması yapabilir mi veya nasıl emekli olur?
Yurtdışı borçlanmada 18 yaşından sonraki süreler dikkate alınır. Kardeşiniz 18 yaşında Türkiye'ye dönüş yapmış.
Türkiye başlangıcına göre yaş ve gün şartı geçerli olacaktır.
